Ο Θρυλικός Φοίνιξ
Art by https://sandara.deviantart.com/
Λίγα πλάσματα πλησιάζουν τον φοίνικα σε ομορφιά και χάρη. Τα πλούσια φτερά του, είτε στα χρώματα του ουράνιου τόξου, είτε έντονα κόκκινα και πορτοκαλιά, τον κάνουν να ξεχωρίζει ανάμεσα σ’ όλα τα άλλα πτηνά. Η άλως γύρω απ’ το κεφάλι του, επτάκτινη σαν τον ήλιο, τον στέφει δίκαια βασιλέα των ουρανών. Κι όμως, είναι μάλλον η ικανότητα του ν’ αναγεννιέται μέσα απ’ την ίδια του την τέφρα ή μέσα απ’ το αποσυντιθέμενο κορμί του, που καθιστά τον φοίνικα αθάνατο στον παγκόσμιο νου και τη μυθολογία.
Περί ονόματος λόγος
Από την Ελληνική μυθολογία, στην Αρχαία Αίγυπτο, σε Χριστιανικά χειρόγραφα, ακόμη και σε σύγχρονες μυθολογικές καταγραφές, παραμύθια και μελέτες, δεν έχει προσδιοριστεί με ακρίβεια η προέλευση του ονόματος του Φοίνικα. Εξίσου ασαφής παραμένει η σύνδεση του με την Φοινίκη, την φοίνον, αλλά και τους φοίνικες, τα δέντρα. Μέχρι σήμερα, μονάχα υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε σχετικά με τα μυστήρια που περιβάλλουν το όνομα του αθάνατου πτηνού.
Τι ήταν άραγε πρώτα, ο Φοίνικας ή η Φοινίκη; Ο Οβίδιος γράφει στις Μεταμορφώσεις του, ότι ο Φοίνικας έλαβε το όνομα του από τους Ασσύριους, οι οποίοι συχνά ταυτίζονταν από τους Δυτικούς με τους Φοίνικες. Αντίθετα, ο Λoύκιος Λακτάντιος, συγγραφέας της πρωτοχριστιανικής περιόδου, ισχυρίζεται ότι ήταν ο Φοίνικας, ο οποίος ταξιδεύει στη Συρία για να πεθάνει, που χάρισε στην περιοχή το όνομα της.
Και πάλι, τι ήταν πρώτα, ο Φοίνικας ή ο φοίνικας; Μοναδικό στοιχείο στην καταγραφή του Λακτάντιου για τον Φοίνικα, το οποίο δεν απαντάται σε καμία προγενέστερη εκδοχή του μύθου, είναι η συσχέτιση του Φοίνικα με τους φοίνικες. Σύμφωνα με τον Λακτάντιο, κάθε φορά που επισκέπτεται ο Φοίνικας τη Συρία για να πεθάνει και να αναγεννηθεί, το πράττει τούτο αφού χτίσει τη φωλιά του στην κορυφή ενός ψηλού τροπικού δέντρου της οικογένειας των Αρεκωδών, το οποίο έκτοτε ονομάστηκε φοίνικας. Αντίθετα, ο Ισίδωρος της Σεβίλλης, λόγιος και Πατέρας της Εκκλησίας που έζησε στο μεταίχμιο του 6ου και του 7ου αιώνα μ. Χ., υποστήριξε την άποψη του Λακτάντιου ότι το δέντρο φοίνικας έλαβε το όνομά του από το αθάνατο πτηνό, χρησιμοποιώντας ωστόσο μια διαφορετική, και κατάτι λιγότερο μυθολογική, προσέγγιση: ήταν ο μεγάλος μέσος όρος ζωής του φοίνικα, που οδήγησε στον παραλληλισμό του με το αθάνατο πτηνό, λαμβάνοντας τιμητικά το όνομά του. Όποια εκδοχή κι αν επιλέξουμε, αξίζει να σημειωθεί πως στα ελληνικά, σε αντίθεση με άλλες γλώσσες, δεν υπάρχει καμία άλλη ονομασία για δέντρα τέτοιου είδους πέρα από φοίνικας.
Τέλος, τι ήταν πρώτα, ο Φοίνικας ή το φοίνον; Σύμφωνα με τον Ισίδωρο της Σεβίλλης, ο φοίνικας έλαβε το όνομά του χάρη στα μωβ-κόκκινα φτερά του. Όπως μωβ-κόκκινη, στο χρώμα του αίματος, ήταν και η μοναδική χρωστική ουσία που εισήγαγαν οι Αρχαίοι Έλληνες από τη Φοινίκη, η οποία ονομαζόταν φοίνον. Μήπως, λοιπόν, ήταν το χρώμα τούτο που χάρισε στο Φοίνικα το όνομα του κι όχι το αντίθετο;
Ο Φοίνιξ στην Αρχαία Ελλάδα και Ρώμη
Πυρήνας του μύθου του Φοίνικα, αποτελεί ο επαναλαμβανόμενος κύκλος ζωής του. Το αθάνατο πτηνό γεννιέται, ζει για πολλά χρόνια κι όταν πια φτάσει σε μεγάλο γήρας, πάντοτε σε συγκεκριμένο αριθμό ετών, αυταναφλέγεται για ν’ αναγεννηθεί και πάλι απ’ την τέφρα του. Γι’ αυτό, μεγαλύτερη ευχαρίστηση και πάθος του λέγεται πως αποτελεί ο θάνατος, αφού μέσω αυτού αναγεννιέται και πάλι. Πάντοτε, λίγο πριν πεθάνει, ο Φοίνικας εμφανίζεται στον κόσμο των ανθρώπων κι η άφιξη του αυτή προμηνύει σημαντικά γεγονότα και συμβάντα. Οι άνθρωποι σπεύδουν να την απεικονίσουν στην πέτρα και το χαρτί, σημειώνοντας τη μέρα η οποία σηματοδοτεί την έναρξη μιας νέας εποχής.
Πρώτη καταγεγραμμένη αναφορά για τον Φοίνικα και τη μακροζωία του είναι αυτή του Αρχαίου Έλληνα ποιητή Ησιόδου (8ος αι. π.Χ). Όπως καταγράφει τα λεγόμενα του ο Πλούταρχος, εννιά ανθρώπινες ζωές ζει η κορώνη, το ελάφι τέσσερις ζωές της κορώνης, στη ζωή του κόρακα γερνάνε τρία ελάφια, κι εννιά κόρακες θάβει ο Φοίνικας. Μονάχα οι Νύμφες, οι κόρες του Δία με τις πλούσιες κόμες ζουν παραπάνω απ’ το πορφυρό πτηνό.
Art by Christos Karapanos, https://amorphisss.deviantart.com/
Ύστερα απ’ τον Ησίοδο, ήταν ο Ηρόδοτος ο Αλικαρνασσεύς που καταπιάστηκε με το Φοίνικα και τον αθάνατο μύθο του. Ο Ηρόδοτος έγραψε στις Ιστορίαι του, πως υπάρχει κι ένα ακόμη ιερό πουλί που ονομάζεται Φοίνικας. Ο ίδιος ποτέ δεν το είδε ζωντανό, μονάχα το είδε ζωγραφισμένο κι άκουσε γι’ αυτό απ’ τους Αιγύπτιους της Ηλιούπολης, τους οποίους το πορφυρό πτηνό φαίνεται να επισκέπτεται κάθε πέντε αιώνες. Λένε πως έρχεται τακτικά όταν ο πατέρας του πεθαίνει, κι αν η μορφή του μοιάζει στην απεικόνιση του μερικά από τα φτερά του είναι χρυσά κι άλλα κόκκινα, ενώ είναι μεγάλος σα γεράκι. Αν κανείς πιστέψει τις διηγήσεις των Αιγυπτίων, πράγμα που ο Ηρόδοτος δηλώνει πως δυσκολεύεται να κάνει, το βασιλικό πουλί, ο Φοίνικας, φαίνεται να ξεκινάει το ταξίδι του απ’ την Αραβία, μεταφέροντας το νεκρό πατέρα του, μέσα σ’ ένα αυγό σμιλεμένο από σμύρνα, στο ναό του Ήλιου για να τον θάψει.
Μια απ’ τις πιο γνωστές λογοτεχνικές καταγραφές για τον Φοίνικα, πραγματοποιείται στο δέκατο-πέμπτο βιβλίο των Μεταμορφώσεων του Οβίδιου (1ος αι. π.Χ). Σύμφωνα με τον Οβίδιο, στη χώρα των Ασσύριων ζούσε ένα πουλί που μπορούσε ν’ αναπαράγει και να αναζωογονήσει τον εαυτό του, το οποίο ονόμαζαν Φοίνικας. Το πουλί τούτο δεν τρέφεται με σπόρους και βότανα, αλλά με μικρές σταγόνες λιβανιού και τους χυμούς του κάρδαμου. Μόλις ο Φοίνικας συμπληρώσει πέντε αιώνες ζωής, χτίζει μια φωλιά ανάμεσα στις φυλλωσιές ενός φοίνικα, χρησιμοποιώντας φλοιό κασσίας, άνθη απ’ το φυτό Άδοξα η Μοσχοτελλίνη, κανέλα και σμύρνα. Ξαπλωμένος σε τούτη τη φωλιά, και περιτριγυρισμένος από αυτές τις όμορφες μυρωδιές, ο Φοίνικας απαρνιέται τη ζωή. Μέσα απ’ το κορμί του ετοιμοθάνατου Φοίνικα, ένας νέος μικρός Φοίνικας γεννιέται, προορισμένος να ζήσει άλλα τόσα χρόνια. Καθώς ο νεογέννητος Φοίνικας γίνεται αρκετά δυνατός, κουβαλά τη νεκρική φωλιά του και τις στάχτες του προκατόχου του στο ναό του Υπερίωνα.
Άλλη μία, εξίσου γνωστή αναφορά στον πανέμορφο Φοίνικα, αποτελεί το λατινικό ποίημα The Phoenix (De Ave Phoenice, 3ος-4ος αι. μ.Χ.) το οποίο αποδίδεται στον προαναφερθέντα Λoύκιο Λακτάντιο. Σύμφωνα με το ποίημα αυτό, κάπου μακριά στην Ανατολή, υπάρχει μια απέραντη πεδιάδα όπου η μέρα αναδύεται απ’ το εαρινό άρμα του Ήλιου. Σ’ αυτή την κατάφυτη πεδιάδα του Ήλιου, η οποία παραμένει αιώνια ανέγγιχτη απ’ τη φωτιά, τις εποχές και το πέρασμα του χρόνου, κατοικεί ένα μονάχα πουλί, ο Φοίνικας. Έχοντας την ικανότητα ν’ αναγεννιέται απ’ τον ίδιο του το θάνατο, ο Φοίνικας θεωρείται ιερό πουλί και λατρεμένος υπηρέτης του Φοίβου Απόλλωνα. Κάθε μέρα υποδέχεται το πρώτο πρωινό φως με ιερό τραγούδι, τη μελωδία του οποίου κανείς, ούτε άνθρωπος ούτε θεός, δε μπορεί να μιμηθεί. Κι όταν πια γίνεται χιλίων χρόνων, και το κορμί του αποτελεί βαρίδι στο πανέμορφο πουλί, τότε μονάχα εγκαταλείπει το άλσος του Ήλιου και πετάει στη Συρία, την οποία η ίδια η Αφροδίτη έχει ονομάσει Φοινίκη. Διασχίζοντας αδιάβατες ερήμους, αναζητά ένα απομακρυσμένο δάσος σ’ ένα λαγκάδι. Εκεί διαλέγει ένα ψηλό δέντρο, έναν φοίνικα, η κορυφή του οποίου απλώνεται ως τα ουράνια, προστατεύοντας το από κακόβουλα πλάσματα του εδάφους αλλά και τ’ ουρανού. Αμέσως ξεκινάει το χτίσιμο της στερνής φωλιάς του, συλλέγοντας κατόπιν μυρωδικά, άνθη κι αρώματα της Αραβίας. Έτοιμος πια για τον τελετουργικό του θάνατο, παραδίδεται στην αυξανόμενη θερμότητα του κορμιού του, και πιάνει φωτιά που τον αναλώνει σε στάχτες. Απ’ αυτές τις στάχτες σύντομα ξεπροβάλει ένας γαλακτερός σκώληκας, ο οποίος ξάφνου αρχίζει να διογκώνεται, λαμβάνοντας το μέγεθος και το σχήμα ενός στρόγγυλου αυγού. Από τούτο το αυγό ξεπροβάλει ο αναγεννημένος Φοίνικας. Πίνοντας ουράνιο νέκταρ, το αθάνατο πτηνό μεγαλώνει ώσπου αγγίζει την πρώτη νιότη. Τότε μονάχα πετάει πίσω στην πατρίδα του. Πρώτα, όμως, προσφέρει στον ήλιο τ’ αποκαΐδια του προηγούμενου κορμιού του, σαν ένδειξη ευχαριστίας για την ευλογία αυτή του θανάτου του.
Τα πολλά πρόσωπα του Φοίνικα
Benu (Αιγυπτιακή Μυθολογία)
Στην Αιγυπτιακή Μυθολογία, το πτηνό Benu κατείχε ιδιαίτερα σημαντική θέση. Πετώντας πάνω απ’ τα φουσκωμένα νερά στην πλημμυρίδα του Νείλου και φωλιάζοντας στις ψηλότερες δεντροκορφές, λέγεται πως φάνταζε ίδιο με τον ανατέλλοντα ήλιο. Γι’ αυτό οι Αιγύπτιοι πίστευαν πως ο Benu ήταν η ψυχή του Ρα, του Θεού του Ήλιου. Στην Ηλιούπολη της Αιγύπτου μάλιστα, λατρευόταν σαν ιερό πουλί. Πλέον ο Benu ταυτίζεται με τον Φοίνικα ως ένα και το αυτό αθάνατο πτηνό. Άλλωστε, όπως έχει ήδη αναφερθεί παραπάνω, ο Ηρόδοτος κατέγραψε τους θρύλους που άκουσε στην Ηλιούπολη για το πρώτο, ονοματίζοντας το όμως ως το δεύτερο, σφραγίζοντας δια παντός τη σχέση τους και μαρτυρώντας πως η έμπνευση πίσω από τον κλασσικό μύθο του Φοίνικα βρίσκεται στον Αιγύπτιο Benu.
Σύμφωνα με την Αιγυπτιακή μυθολογία, ο Benu είναι το αρχαιότερο πουλί εν ζωή. Όταν η Πρώτη Γη (Benben) αναδύθηκε απ’ τα σκοτεινά νερά του χάους, ήταν η μαγευτική λαλιά του Benu που καθόρισε την πορεία της δημιουργίας. Με βάση, αντίθετα, το μύθο της Ηλιούπολης, το Benu δημιούργησε τον εαυτό του από μια φωτιά που άναψε στο ιερό δέντρο “jšd”, στον περίβολο του ναού του Ρα. Το πουλί αναπαυόταν στο πυραμίδιο (benben stone) του ναού, καθιστώντας το εφεξής για τους πιστούς του Ρα ως το πιο ιερό μέρος σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Σ’ έναν άλλο μύθο, ο Benu γεννήθηκε απ’ την καρδιά του Όσιρι, του Θεού της Αναγέννησης, κι ενσαρκώνοντας τον ίδιο το θεό ανέλαβε να μεταφέρει της ψυχές των νεκρών στον κάτω κόσμο.
Fenghuang και Hōō (Κινέζικη και Ιαπωνική Μυθολογία)
Το μυθολογικό πτηνό Fenghuang συχνά αποκαλείται κινέζικος Φοίνικας, παρότι δεν παρουσιάζει ιδιαίτερη ομοιότητα με τον αρχαιοελληνικό «αδερφό» του: όντας ο βασιλιάς όλων των πτηνών, έχει κεφάλι παγονιού, σώμα κύκνου και χρυσά φτερά πετεινού. Σύμφωνα με την κινέζικη μυθολογία, το Fenghuang, γεννημένο από τον ίδιο τον ήλιο, είναι ένα αθάνατο πουλί, οι ασυνήθιστες εμφανίσεις του οποίου στη γη των ανθρώπων αποτελούν οιωνό αρμονίας ή προμήνυμα της ανόδου στο θρόνο ενός νέου αυτοκράτορα. Το σίγουρο είναι, πως όσες φορές λέγεται ότι έχει θεαθεί, κουβαλάει περγαμηνές ή ένα κουτί γεμάτο ιερά βιβλία.
Art source here
Το Fenghuang συμβολίζει τόσο το θηλυκό όσο και το αρσενικό γένος, πετυχαίνοντας την ισορροπία του yin-yang. Μάλιστα, το ίδιο του το όνομα, όντας ένας συνδυασμός των λέξεων feng, που συμβολίζει την αρσενική του πλευρά, και huang, που συμβολίζει τη θηλυκή του πλευρά, επισημαίνει τούτη την ισορροπία. Καταγραφές για το Fenghuang υπάρχουν ήδη από την δυναστεία Shang, σε επιγραφές πάνω σε προφητικά οστά (ωμοπλάτη βοδιού ή στέρνο χελώνας).
Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, το σώμα του Fenghuang συμβολίζει ολόκληρη την πλάση: το κεφάλι του είναι ο ουρανός, τα μάτια του ο ήλιος, η πλάτη του το φεγγάρι, τα φτερά του ο άνεμος, τα πόδια του η γη, και η ουρά του οι πλανήτες. Συνάμα, το σώμα του εμπεριέχει όλα τα πέντε βασικά χρώματα: μαύρο, λευκό, κόκκινο, κίτρινο και πράσινο. Κι όμως αυτά δεν είναι πάντοτε ορατά, αφού κάποιες φορές ολόκληρο αναφλέγεται, έτσι που το μόνο που βλέπει το ανθρώπινο μάτι είναι μια ιπτάμενη σφαίρα φωτιάς.
Αντίστοιχο του Fenguang στην Ιαπωνική μυθολογία είναι το ιερό πτηνό Hōō. Τα Hōō είναι όμορφα κι ειρηνικά πλάσματα, με ράμφος κόκορα, σαγόνι χελιδονιού, κεφάλι φασιανού, λαιμό φιδιού, πλάτη χελώνας, πόδια γερανού και ουρά παγωνιού. Η ουρά τους μάλιστα, αποτελείται από πέντε φτερά, κάθε ένα από τα οποία έχει ένα από τα πέντε χρώματα των κινέζικων στοιχείων: λευκό, μαύρο, κόκκινο, κίτρινο και μπλε. Λέγεται ότι όταν ένα Hōō πετάει, ο άνεμος κοπάζει μονομιάς, η σκόνη κατακάθεται και πουλιά κι έντομα σωπαίνουν. Λόγω της ειρηνικής τους φύσης, τα Hōō εμφανίζονται στον κόσμο των ανθρώπων μόνο σε περιόδους ειρήνης, ευμάρειας και ευτυχίας, ενώ αποσύρονται στα ουράνια σε περιόδους ταραχής.
Firebird (Σλαβική Μυθολογία)
Ένα ακόμη μυθολογικό πτηνό που έχει συσχετιστεί με τον αρχαιοελληνικό Φοίνικα, αν και μονάχα στο κομμάτι της εξωτερικής τους εμφάνισης, είναι το Firebird (Жар-пти́ца), το Πουλί της Φωτιάς. Μαγικό από τη φύση του, το Πουλί της Φωτιάς απεικονίζεται στις ρωσικές λαϊκές ιστορίες να έχει χρυσά φτερά και κρυστάλλινα μάτια. Ίσως πιο γνωστή από αυτές τις παραδόσεις, είναι το παραμύθι «Ο πρίγκιπας Ίβαν, το Πουλί της Φωτιάς κι ο Γκρίζος Λύκος» (Tsarevitch Ivan, the Firebird and the Gray Wolf). Στο παραμύθι αυτό, το Πουλί της Φωτιάς, κλέβει χρυσά μήλα απ’ το δέντρο του Τσάρου κι εκείνος αναθέτει στα παιδιά του να το βρουν και να το αιχμαλωτίσουν, μ’ έπαθλο το μισό βασίλειο του. Είναι συχνό το μοτίβο στη σλαβική μυθολογία, το Πουλί της Φωτιάς ν’ αναδεικνύεται σε πολυπόθητο αντικείμενο περιπετειών.
Simurgh (Περσική Μυθολογία)
Στους ιρανικούς μύθους, το ανάλογο του Φοίνικα είναι το Simurgh, επίσης χιμαιρικής «κατασκευής» (σώμα παγωνιού, κατά περίπτωση κεφάλι σκύλου ή ανθρώπου και νύχια λιονταριού) και είναι τόσο μεγάλο που μπορεί να κουβαλήσει στα νύχια του ελέφαντα ή φάλαινα. Χρωματικά έχει το χρώμα του χαλκού. Είναι πάντοτε θηλυκό, καλόβουλο και με το πέρασμά του εξαγνίζει τη γη και τα νερά. Σύμφωνα με κάποιους μύθους έχει ζήσει τόσο καιρό που έχει δει τον κόσμο να καταστρέφεται τρεις φορές. Σύμφωνα με άλλους, ζει 1700 χρόνια πριν ριχτεί στις φλόγες για ν’ αναγεννηθεί. Στο έπος Shahnameh (Books of Kings), σώζει διαδοχικά τον Πρίγκιπα Zal και τη σύζυγό του, Rudabah, ενώ δίνει οδηγίες στον Zal πώς να ξεγεννήσει τη γυναίκα του με καισαρική. Ο γιος τους μεγαλώνει για να γίνει ένας από τους πιο φημισμένους επικούς ήρωες της Περσίας, ο Rostam.
Art source here
Ο Φοίνικας στη Σύγχρονη Λογοτεχνία του Φανταστικού
Η αγάπη για τον Φοίνικα, το μυθικό τούτο πλάσμα που για πολλούς λαούς αναδείχθηκε σε σύμβολο της αναγέννησης, της μετενσάρκωσης και της ελπίδας, φαίνεται να διατηρήθηκε αμείωτη καθώς τα χρόνια πέρασαν και φτάσαμε στο σήμερα. Σε πολλά λογοτεχνικά έργα του φανταστικού αλλά και ταινίες και σειρές κάνουν την εμφάνιση τους Φοίνικες.
Στη σειρά βιβλίων του C.S. Lewis, Τα Χρονικά της Νάρνια (The Chronicles of Narnia) κάνει την εμφάνιση του ένας Φοίνικας. Λέγεται πως κατοικεί σ’ έναν απομονωμένο κήπο στη χώρα του Aslan. Οι πρωταγωνιστές της σειράς συναντούν για πρώτη φορά τον μεγαλοπρεπή Φοίνικα αφού το γενναίο λιοντάρι σημαίνει το τέλος του πολέμου της Narnia. Ο Φοίνικας συνήθιζε να κουρνιάζει στο δέντρο κάτω από το οποίο στέκονταν οι θρόνοι του Frank I και της Helen, των πρώτων βασιλέων της Narnia.
Στο δεύτερο βιβλίο της σειράς φαντασίας της E. Nesbit που ξεκίνησε το 1902 με το γνωστό βιβλίο –και κατόπιν ταινία– Five Children and It, με τίτλο The Phoenix and the Carpet, τα ίδια πέντε παιδιά απ’ το πρώτο βιβλίο μπλέκουν σε μια σειρά από περιπέτειες όταν η μητέρα τους αγοράζει ένα χαλί και μέσα σ’ αυτό ανακαλύπτουν ένα αυγό Φοίνικα. Μόλις εκκολάπτεται, ο Φοίνικας αποκαλύπτει στα παιδιά, στoν Cyril, την Anthea, τον Robert, τη Jane και τον Lamb, πως το χαλί είναι μαγικό και μπορεί να τους πραγματοποιήσει τρείς ευχές κάθε μέρα.
Ο Fawkes είναι ο φοίνικας του καθηγητή Dumbledore στη σειρά βιβλίων Harry Potter της J.K. Rowling. Εμπνεόμενη από την Κλασική μυθολογία για το Φοίνικα, η συγγραφέας έδωσε στον Fawkes πολλά από τα χαρακτηριστικά των μυθολογικών προγόνων του: ο Fawkes έχει έντονο κόκκινο χρώμα, είναι αθάνατος έχοντας την ικανότητα ν’ αναγεννιέται απ’ τις στάχτες του, τα δάκρυα του έχουν θεραπευτικές ικανότητες ενώ μπορεί να κουβαλήσει ιδιαίτερα βαριά φορτία. Πέρα από αυτά, όμως, ο Fawkes είναι κι ιδιαίτερα έξυπνος, βοηθώντας τους χαρακτήρες περισσότερες από μία φορές: όταν ο Harry ήταν έτοιμος να αντιμετωπίσει το βασιλίσκο στην Κάμαρα με τα Μυστικά, ήταν ο Fawkes που του έφερε το καπέλο της επιλογής, ενώ στη Μάχη του Υπουργείου (στο βιβλίο Harry Potter and the Order of the Phoenix), ο Fawkes έδρασε ως ασπίδα για τον Dumbledore, καταπίνοντας μια ασυγχώρητη κατάρα του Voldemort. Ακόμη και στον κόσμο του Harry Potter, οι Φοίνικες είναι ιδιαίτερα ανεξάρτητα πλάσματα και δεν υπάρχει άλλη καταγραφή μάγου που να δάμασε κάποιο απ’ τα αθάνατα πτηνά. Αξίζει να σημειωθεί πως ο Fawkes, χάρισε δυο φτερά του στον ραβδοποιό Olivander για την κατασκευή δύο ραβδιών· το ένα από αυτά τα ραβδιά διάλεξε τον Harry ως κάτοχο του ενώ το άλλο, χρόνια πριν, είχε διαλέξει τον Λόρδο Voldemort.
Στην αγαπημένη σαπουνόπερα του ’60, Dark Shadows, η Laura Murdoch Collins είναι μια αθάνατη Φοίνικας με ανθρώπινη μορφή. Πλησιάζοντας το τέλος της αιώνιας ζωής της, η Laura πρέπει να πραγματοποιήσει ένα τελετουργικό ώστε να αναγεννηθεί και πάλι. Το τίμημα όμως είναι μεγάλο: πρέπει να πάρει μαζί της στη φωτιά ένα ακόμη άτομο, το γιό της.
Βιβλιογραφία και Διαδικτυακές Πηγές
Van der Broek. R. The Myth of the Phoenix: According to Classical and Early Christian Traditions. Translated by I. Seeger. Brill Archive, 1971.
Lacantius, Lucius Caecilius Firmianu. De Ave Phoenice.
Ovid. Metamorphoses
http://www.livius.org/articles/mythology/phoenix/
Ηρόδοτος, Ιστορίαι
Hesiodi, Eumeli, Cinaethonis, Asii et Carminis Naupactii fragmenta. Sumtibus F.C.G. Vogelii. 1840.
Pinch, Geraldine. Handbook of Egyptian Mythology. ABC-CLIO, 2002
http://www.mythencyclopedia.com/Dr-Fi/Firebird.html
https://www.britannica.com/topic/fenghuang
Nozedar, Adele (2006). The secret language of birds: A treasury of myths, folklore & inspirational true stories. London: HarperElement. p. 37