Ίμπολκ – Μια μαγική γιορτή του Φλεβάρη
Art by Ruth Sanderson - http://goldenwoodstudio.com/
Κάθε μήνας του έτους έχει την ομορφιά του. Κάποιοι ξεχωρίζουν χάρη στις γιορτές, το κλίμα, τα έθιμα και τις διακοπές. Αλλά δεν είναι όλοι οι μήνες εορταστικοί ούτε και ηλιόλουστοι όπως οι καλοκαιρινοί. Έχουν όμως κάποιες ιδιαιτερότητες, ειδικά οι μεταβατικοί, αυτοί δηλαδή που μας προετοιμάζουν για την εναλλαγή των εποχών. Συνήθως ετούτοι οι μήνες κρύβουν κάτι μαγικό.
Ένας από αυτούς τους μήνες είναι ο Φεβρουάριος, ο δεύτερος μήνας του χρόνου και ο τρίτος και τελευταίος του χειμώνα, ο προάγγελος της άνοιξης
Ο Φεβρουάριος ίσως είναι ο πιο παράξενος από τους δώδεκα γιατί έχει τις λιγότερες μέρες σε σχέση με τα αδέλφια του. Αυτό μάλιστα έκανε τους ανθρώπους να του δώσουν τα παλιά τα χρόνια το προσωνύμιο “Κουτσο-Φλέβαρος”. Είναι επίσης γνωστό ότι κάθε τέσσερα χρόνια του προσθέτουν ακόμα μία μέρα, την εικοστή ένατη. Τα συγκεκριμένα χρόνια μάλιστα θεωρούνται από πολλούς δίσεκτα δηλαδή κακότυχα.
Θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε ότι αυτός ο βαρύς και καταθλιπτικός μήνας, το “γκρίζο θηρίο” όπως τον χαρακτηρίζει ο Μπάρκερ στο βιβλίο του “Ο Κλέφτης του Πάντοτε” είναι ανάπηρος και ενίοτε γρουσούζης που επηρεάζει ολόκληρο το έτος. Κι όμως ο Φεβρουάριος έχει δυο γιορτές που τον κάνουν να μοιάζει συμπαθητικός στους νέους. Η μία είναι η περίοδος της Αποκριάς και του καρναβαλιού, μια από τις αγαπημένες γιορτές των παιδιών. Αλλά οι Απόκριες δεν πέφτουν πάντα μες στον Φεβρουάριο μιας και τις διεκδικεί ένας ακόμα “παλαβός” μήνας, ο Μάρτιος. Η δεύτερη γιορτή όμως είναι σίγουρα δική του μιας και δεν είναι κινητή. Είναι η μέρα του Αγίου Βαλεντίνου, η γιορτή των ερωτευμένων, μια κάπως “σαχλή”, “ξενόφερτη”, “άσκοπη” και σίγουρα εμπορική γιορτή, η οποία όμως έχει τη βάση της στα αρχαία χρόνια, σε μια εποχή “ζευγαρώματος” και άλλων ξέφρενων καταστάσεων που φέρνουν κοντά τη γιορτή του έρωτα με το γλέντι της πρωτοχρονιάς. Αυτή η γιορτή ήταν τα Λουπερκάλια που εορτάζονταν στην Αρχαία Ρώμη και την Γαλατία προς τιμήν του Λούπερκους, θεού της γονιμότητας και προστάτη των ζώων, μια γιορτή που ξεκίνησε αιώνες πριν από την δική μας Αρκαδία όχι ως Λουπερκάλια αλλά ως Λύκαια.
Sulamith Wülfing: The Way
Υπάρχει όμως ακόμα μια άλλη γιορτή που ανήκει εξολοκλήρου στον Φεβρουάριο, αρχαία μεν κι αυτή αλλά όχι τόσο διαδεδομένη και εμπορική. Είναι μια γιορτή άγνωστη, σιωπηλή, μυστική και μαγική. Μια γιορτή για μάγισσες, νεράιδες και αλλαφροίσκιωτους. Η μέρα της Αγίας Μπρίτζετ ή Μπριγκίντ, η γιορτή με το χαρακτηριστικό όνομα Ίμπολκ.
Ίμπολκ σημαίνει “μέσα στην κοιλιά” και άραγε πού μας παραπέμπει αν όχι σε μια εγκυμονούσα; Ακόμα και το όνομα Μπριγκίντ μας φέρνει στο νου τις λέξεις “Μπράιτ” (λαμπερή, φωτεινή( αλλά και “Μπράιντ” δηλαδή νύφη, τη γυναίκα εκείνη που αφού έχει παντρευτεί, είναι έτοιμη να γεννήσει και να γίνει μητέρα. Συμβολικά αν το δούμε, είναι η γυναίκα αυτή που φυλάει μέσα στον κρύο χειμώνα την άνοιξη στα σπλάχνα της, για να την ξεγεννήσει στα μέσα του Μάρτη όπου η φύση γίνεται μάρτυρας του θαύματος της ζωής με την άνθιση και την καρποφορία.
Το Ίμπολκ είναι μια από τις τέσσερις σημαντικές γιορτές του Φεγγαριού και της Φωτιάς, όπως είναι το Μπέλταιν (Πρωτομαγιά) η Λουνάσα (το Θερινό Ηλιοστάσιο) και το Χάλοουιν, το αρχαίο Σάμαιην. Τόσο το Ίμπολκ όσο και οι άλλες τρεις γιορτές έχουν τις ρίζες τους στην εποχή των αρχαίων Κελτών. Πρόκειται δηλαδή για μία ακόμα προχριστιανική γιορτή που αντικαταστάθηκε από κάποια άλλη, όπως τα Χριστούγεννα, το Πάσχα και η Μέρα των Αγίων Πάντων. Το Ίμπολκ πέφτει πάντα την δεύτερη μέρα του Φλεβάρη, μέρα που σύμφωνα με το χριστιανικό εορτολόγιο ανήκει σε ένα άλλο σημαντικό γεγονός για τη θρησκεία. Για τους Ορθόδοξους είναι η γιορτή της Υπαπαντής και για τους Καθολικούς η Κάντλεμας (Candlemass) δηλαδή η μέρα που ο νεαρός Χριστός άφησε την αγκαλιά της Μητέρας Του για να εισέλθει στο Ναό. Όπως θα δούμε παρακάτω η γιορτή αυτή της Υπαπαντής δεν βρέθηκε καθόλου τυχαία πάνω στο αρχαίο Ίμπολκ.
Τιμούμενο πρόσωπο του Ίμπολκ είναι όπως είπαμε πριν η Μπριγκίντ. Οι Κέλτες την λάτρευαν ως θεά της Φωτιάς, αντίστοιχη ίσως της δικής μας Εστίας και της ρωμαϊκής Βέστα. Την φαντάζονταν είτε ως νέα και όμορφη είτε ως τρισώματη σαν τη θεά Εκάτη, με τις μορφές ενός μικρού κοριτσιού, μιας ώριμης γυναίκας και μιας γριάς. Ήταν η θεά που γεννιόταν, μεγάλωνε, γεννούσε, γερνούσε και πέθαινε για να αναγεννηθεί και να ξεκινήσει από την αρχή τον κύκλο της ζωής. Αργότερα οι Χριστιανοί την αγιοποίησαν και την ονόμασαν Αγία Μπριγκίντ και μέχρι σήμερα οι Καθολικοί την αναγνωρίζουν ως θετή μητέρα του Χριστού. Εκείνη Τον οδήγησε στο Ναό, όπως παλιότερα φυλούσε τον μικρό ήλιο μέσα στο καταχείμωνο μαθαίνοντας τον να περπατά για να φέρει το Φως και την καλοκαίρια στους ανθρώπους. Ακόμα κι αν τα πρόσωπα άλλαξαν σύμφωνα με τις λατρείες, ο συμβολισμός παραμένει ο ίδιος τόσο για τους Κέλτες και για τους Χριστιανούς όσο και για τους Νεοπαγανιστές για τους οποίους το Ίμπολκ είναι η περίοδος που ο θεός αποχωρίζεται από τη Μητέρα θεά για να ακολουθήσει το δρόμο του, να ερωτευτεί, να ενηλικιωθεί για να παντρευτεί στην Πρωτομαγιά.
Image from Wikipedia
Όπως και κάθε γιορτή έτσι και το Ίμπολκ έχει τα σύμβολα του. Το πιο χαρακτηριστικό είναι ο σταυρός της Μπριγκίντ που φτιάχνεται από άχυρα ή κλαδάκια. Άλλα σύμβολα είναι τα λευκά λουλούδια, ο κύκνος, ο λύκος και το φίδι, το ιερό ζώο της Μπριγκίντ που ξυπνάει από την χειμερία νάρκη και με τον ερχομό του αναγγέλει την Άνοιξη. Φυσικά, ως γιορτή της ιερής φλόγας και της φωτιάς, βασικό στοιχείο του Ίμπολκ αποτελούν τα κεριά και τα φανάρια που φωτίζουν στο καταχείμωνο. Μάλιστα μια παροιμία των Νεοπαγανιστών λέει πως όσα φωτάκια και στολισμοί των Χριστουγέννων δεν φυλάχτηκαν την μέρα του Αη-Γιάννη, πρέπει να μείνουν για όλο τον Ιανουάριο και μέχρι την Υπαπαντή για να έρθει καλοτυχία στο σπίτι.
Φανταστείτε λοιπόν πόσο πιο όμορφες θα ήταν αυτές οι μέρες του χειμώνα εάν στολίζαμε ανάλογα τους δρόμους και τα σπίτια μας για να υποδεχτούμε το μαγικό Ίμπολκ. Ο Ιανουάριος θα είχε κι αυτός τη χάρη του γιορτινού Δεκέμβριου και όχι τη μεθεόρτια μελαγχολία που τον χαρακτηρίζει μαζί με τις πρώτες βδομάδες του Φλεβάρη. Και παρόλο που δεν θα είχαμε ξανά Χριστούγεννα, θα είχαμε μια συνεχόμενη γιορτή φωτός που θα εξόρκιζε την μουντάδα του χειμώνα και του νέου χρόνου.
Άλλωστε μην ξεχνάμε ότι Φεβρουάριος σημαίνει “αυτός που εξαγνίζει”. Και δεν πήρε τυχαία το όνομα του.
