John Bauer: εικονογράφος της σκανδιναβικής λαογραφίας

Όταν ακούμε για Σκανδιναβική εικονογράφηση, δεν μπορούμε παρά να σκεφτούμε σκοτεινά δάση, κρυστάλλινες λίμνες, περίτεχνα κοστούμια, μυθικά πλάσματα, πριγκιποπούλες και μια μελαγχολική, απόκοσμη ατμόσφαιρα. Μπορεί το όνομα John Bauer να μην είναι τόσο γνωστό στη χώρα μας, αλλά σίγουρα όλοι βλέποντάς τα έργα του νιώθουμε μια παράξενη οικειότητα, σαν κάπου να τα έχουμε ξαναδεί.

Ο John Albert Bauer, λοιπόν, ήταν ένας Σουηδός ζωγράφος και εικονογράφος. Γεννήθηκε στο Jönköping (Γιονσέπινγκ) της Σουηδίας το 1882 και ήταν το τρίτο από τα τέσσερα παιδιά της Emma και του Joseph Bauer. Ο χαμός της αδερφής του Anna, η οποία πέθανε όταν ο ίδιος ήταν 11 χρονών, πλήγωσε βαθύτατα την οικογένειά του.

Από μικρός είχε έφεση στις τέχνες, και παρόλο που η οικογένειά του δεν τον στήριζε αρκετά, του έδωσε κάποια χρήματα για να σπουδάσει. Έτσι, όταν έκλεισε τα 16, έφυγε από το σπίτι και πήγε στη Στοκχόλμη για να σπουδάσει πάνω στις τέχνες. Μετά από δύο χρόνια, τον δέχτηκαν στη Βασιλική Ακαδημία Τεχνών (The Royal Academy of Art), όπου και ανέλαβε τις πρώτες του δουλειές. Εκεί, γνώρισε τη σύζυγό του και ζωγράφο, Esther, την οποία παντρεύτηκε τον Δεκέμβριο του 1906. Η Esther αποτέλεσε το μοντέλο για την πολύ γνωστή εικόνα The Fairy Princess και για πολλές από τις επόμενες εικονογραφήσεις του. Την άνοιξη του 1908, ο John και η Esther ταξίδεψαν στην Ιταλία, όπου έμειναν σε μία βίλλα πάνω από τη Βολτέρρα για σχεδόν δύο χρόνια. Ο Bauer επηρεάστηκε τόσο πολύ από την ομορφιά των έργων του 14ου αιώνα που είδε στο μουσείο της Νάπολης, ώστε να ομολογήσει πως «για να γίνει κάποιος καλλιτέχνης, θα πρέπει να μάθει πρώτα από τους παλαιότερους και πιο πρωτόγονους καλλιτέχνες».

Στα έργα του John Bauer, παρατηρούμε πελέκεις της Εποχής του Χαλκού και μεσαιωνική σιδηροτεχνία. Τα κοστούμια στα παραμύθια είναι επηρεασμένα από βιβλία της Βασιλικής Βιβλιοθήκης. Το 1904 μάλιστα, τού ζητήθηκε να φτιάξει ένα βιβλίο για τη Λαπωνία και έτσι πέρασε ένα καλοκαίρι ακολουθώντας τους Λάπωνες κατά τις μεταναστεύσεις τους, όπου και εμπνεύστηκε τα χαρακτηριστικά κοστούμια των trolls.

Ο John Bauer ζωγράφιζε πολλά πορτραίτα, τοπία και εικονογραφήσεις για βιβλία (π.χ. De gyllene böckerna, Ljungars saga και Länge, länge sedan) και περιοδικά (π.χ. Söndags-Nisse και Snöflingan). Το πιο γνωστό του έργο, οι εικονογραφήσεις του πρώτου από τους οκτώ τόμους του Bland Τomtar och Troll (Among Gnomes and Trolls), μία συλλογή από παραμύθια γραμμένα από Σουηδούς συγγραφείς, δημοσιεύτηκε το 1907 και έκανε τρομερή επιτυχία.

Στους πρώτους τόμους, οι εικονογραφήσεις ήταν τυπωμένες μόνο σε γκρι τόνους, και καμιά φορά περιείχαν κίτρινες πινελιές. Στους τελευταίους τόμους, βρίσκουμε γνωστά παραδείγματα της ώριμης δουλειάς του: Sagan om älgtjuren Skutt och lilla prinsessan Tuvstarr (The Tale of Leap the Elk and Little Princess Cottongrass). Σε αυτά τα βιβλία, οι εικονογραφήσεις ήταν τυπωμένες με χρώμα.

Εκτός από το ταλέντο του, οφείλει ένα μέρος της επιτυχίας του στην αγάπη του για τη σουηδική φύση και τις τοπικές ιστορίες, οι οποίες είχαν ως θέμα κυρίως περίεργα πλάσματα που ζουν σε πυκνά δάση. Αντλούσε έμπνευση από αυτά, προσπαθώντας να αποδώσει μια μυστηριώδη διάθεση στα παραμύθια –γέρικα επιβλητικά δέντρα, φως που κρυφομπαίνει μέσα από πλεγμένα κλαδιά, τεράστιες τούφες από βρύα, μανιτάρια και ανατριχιαστικές ρίζες. Όσον αφορά την απεικόνιση των ηρώων, όπως ενός πρίγκιπα ή μιας πριγκίπισσας και των ρούχων τους, είχε εμπνευστεί από την Αναγέννηση. Επιπλέον, τα ταξίδια που έκανε κατά τη διάρκεια της ζωής του, έπαιξαν μεγάλο ρόλο στις ζωγραφιές του.

Η μεγαλύτερη συλλογή έργων του παγκοσμίως βρίσκεται σε ένα μουσείο στη γενέτειρά του. Το μουσείο Jönköpings läns περιλαμβάνει στη συλλογή του πάνω από 1,000 πίνακες, σχέδια και σκίτσα του Bauer. Υπάρχουν τρεις ακόμη συλλογές στη Σουηδία -στο Nationalmuseum στη Στοκχόλμη, στο Gothenburg Museum of Art και στο Malmö Konstmuseum- όπως επίσης και στο μουσείο στο Ebenhausen της Γερμανίας, αφιερωμένες στο έργο και τη ζωή του.

Το 1915, έχασε το ενδιαφέρον του για την εικονογράφηση παραμυθιών, επειδή ήθελε να αλλάξει πορεία στην τέχνη του και να πάει ένα βήμα παραπέρα. Ζωγράφισε τον Αδάμ και την Εύα, μία τοιχογραφία του St.Martin και έναν πίνακα με λαδομπογιά, τη Freja (Φρέγια). Γύρω στο 1918, ο γάμος του διαλυόταν και ο κόσμος βρισκόταν σε πόλεμο. Παρόλο που υπέφερε από κατάθλιψη και αμφισβητούσε τις ικανότητές του, ο John Bauer αποφάσισε να δώσει μια δεύτερη ευκαιρία στον γάμο του και την τέχνη του. Στο ταξίδι τους προς το νέο τους σπίτι στη Στοκχόλμη, για κακή τους τύχη, το φέρυ που επέβαιναν ο Bauer και η οικογένειά του ανετράπη στη λίμνη Vättern μέσα στην καταιγίδα και όλοι όσοι βρίσκονταν πάνω πνίγηκαν.

Ακόμα όμως κι αν «έφυγε» μόλις στα 36 του χρόνια, άφησε μία απίστευτη κληρονομιά από εικονογραφήσεις, οι οποίες θεωρούνται κλασικές στον χώρο του παραμυθιού.

Πηγές:

http://www.artpassions.net/bauer/bauer.html

https://insearchofinspiration.com/john-bauer-scandinavian-mythology/

http://www.germanicmythology.com/works/BAUERART.html

https://en.wikipedia.org/wiki/John_Bauer_(illustrator)

Guest Post

Η Μυρτώ Μαραγκού γεννήθηκε στην Αθήνα το 1993. Σπούδασε Γλωσσολογία στο τµήµα Μεσογειακών Σπουδών, στην πόλη της Ρόδου. Η επιλογή των σπουδών, εν µέρει καρµική, οφείλεται στο µεγάλο της ενδιαφέρον για τις γλώσσες. Κληρονόµησε από την οικογένειά της το µικρόβιο της αγάπης για τα βιβλία και έκτοτε δεν µπορεί να τα αποχωριστεί. Η συγγραφή βιβλίων ξεκίνησε κατά τα φοιτητικά της χρόνια και όχι από τότε που θυµάται τον εαυτό της. Όµως, κατέληξε να γίνει ανάγκη και τρόπος έκφρασης. Έχει παρακολουθήσει σεµινάρια γραφολογίας, επικοινωνίας και αυτογνωσίας. Όταν δεν γράφει, της αρέσει να µελετά αρχαία κείµενα και ψυχολογία, να ζωγραφίζει Pop Art, να κάνει χειροτεχνίες, καθώς και να χάνεται µε τις ώρες σε ατελείωτο gaming και διάβασµα.